شاید هیچ حکایتی به اندازهی داستان مسافری که در یک کشتی زیر پای خودش را سوراخ میکرد و در برابر اعتراض دیگران چنین پاسخ میداد که اختیار محدودهی من دست خودم است، برای تمامی مردم دنیا از هر کشور و فرهنگی، تکراری و مشترک نبوده باشد اما واقعیت موجود در جهان و آنچه که بر سر طبیعت و حیات وحش کرهی زمین میآید به روشنی نشان میدهد که گویا هیچ کدام از ما از این حکایت آن طور که باید و شاید درس نگرفتهایم.
ما همچنان طبیعت را آلوده میکنیم، نسبت به سرنوشت حیات وحش بیتفاوت هستیم، در مصرف منابع تجدیدناپذیر افراط میکنیم، از وسایل نقلیهی عمومی استفاده نمیکنیم و خلاصه خودخواهانه و غیرمسولانه زندگی میکنیم؛ اما چنین به نظر میرسد که زمین روند انتقام از ما را آغاز کرده و روزهای وحشتناکی در انتظار بشریت است.
آژانس فضایی آمریکا ناسا این هفته هشدار داد که نشانههای نگرانکنندهای از تخریب جنگلهای بارانی آمازون یافته است که ممکن است نخستین علایم از تاثیرات مخرب و وسیع تغییرات آب و هوایی در کرهی زمین باشد. یک تیم از دانشمندان و محققان زبده تحت رهبری ناسا اعلام کردهاند که خشکسالی وسیعی که از هشت سال پیش در منطقهای به وسعت دوبرابر ایالت کالیفرنیا آغاز شده است با شدت بیشتری ادامه مییابد.
تحقیقات جدید آژانس فضایی آمریکا نشان میدهد که خشکسالی جدی که از سال ٢٠٠۵ آغاز شده منطقهی بسیار وسیعتر و آسیبی شدیدتر از آنچه تخمین زده میشد را در برگرفته است. پیش از این گمان میرفت که این تاثیرات تا سال ٢٠١٠ رو به کاهش بگذارد اما نه تنها این امر رخ نداده بلکه بر میزان آن هم افزوده شده است. نویسندگان این تحقیق گفتهاند که به وسیلهی تجزیه و تحلیل امواج ماکروویو ماهوارهای که در طول ده سال گذشته دریافت کردهاند به این نتیجه رسیدهاند که جنگلها فرصت کافی نیافتهاند تا حفرههای خالی را که از خشک شدن شماری از درختان بوجود آمده است ترمیم کنند و این موضوع متاسفانه منطقهای به وسعت ٧٠ میلیون هکتار را تحت تاثیر خود قرار داده است.
دادهها نشان از تغییرات وسیعی دارند که بخشی از آن به سبب خشک شدن درختان کهنسال و عظیمتر بوجود آمده است چرا که تاکنون شاخههای این درختان نقش چتر و سایبانی را بازی میکرده که از دیگر گونهها و پوششهای گیاهی در برابر نور مستقیم آفتاب محفاظت به عمل میآورده است و اکنون با تخریب و خشک شدن آنها گونههای ضعیفتر نیز در معرض خطر بیشتری هستند.
این نشانههای جدید بر خلاف انتظارات پیشین است که دانشمندان از روند موجود داشتند، آنها بر این باورند که خشکسالی اخیر در آمازون در یک قرن اخیر بیسابقه بوده است. تا پیش از سال ٢٠٠۵ این منطقه همیشه منابع ثابت و قابل دسترسی از آب را در اختیار داشته است و چنین شرایطی به مرور خلق و خویی را در بافت گیاهی این منطقه شکل داده است که اکنون درختان این ناحیه را در برابر بیآبی موجود آسیبپذیرتر کرده است.
«ساسان ساعتچی» رهبر این تیم تحقیقاتی معتقد است که شرایط آب و هوایی فعلی کار بازسازی را برای درختان این منطقه سختتر کرده است و ادامهی وضعیت کنونی روز به روز بر تعداد درختانی که از بین میروند خواهد افزود. او هشدار داد که: «این مسئله ممکن است که ساختار و عملکرد اکوسیستم جنگلهای استوایی را دچار تغییرات جدی کند.»
ناسا برای ۴٠ سال این منطقه را تحت نظر داشته است اما تصاویری که سال گذشته انتشار یافته نشان میدهد که اثرات وحشتناک جنگلزدایی که به دست انسان انجام شده است بسیار نگرانکنندهتر از آنی است که بشود تصور کرد. گرچه که در سالهای اخیر اندکی از سرعت تخریب جنگلها کاسته شده است اما این امر همچنان ادامه دارد و روز به روز از میزان و کیفیت پوشش گیاهی این منطقه کاسته میشود.