میانگین سن شروع مصرف موادمخدر در ایران به ۱۵ سال رسیده است
نامشخص بودن سرنوشت مواد مخدری که از سوی دولت کشف می‌شود و اعدام‌های بی‌وقفه افراد خرده پا، از علل بی‌اعتمادی عمومی به برنامه‌ها و سیاست‌های دولت است؛ دولتی که فقط صورت مسئله را با اعدام پاک می‌کند.
در حالی که میانگین سن شروع مصرف موادمخدر در ایران به ۱۵ سال رسیده است، رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر شیوه برخود با این معضل را یکی از «شاه‌کار»های نظام جمهوری اسلامی دانسته است.
در مناظره‌ای که جمعه شب برابر با ۱۷ آبان در رابطه با مساله اعتیاد از شبکه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد، علی مؤیدی، رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر در برابر تمام نقدها و کم کاری‌های دولت در رابطه با افزایش شمار معتادان گفت: «در بحث مبارزه با مواد مخدر خوشبختانه نظام مقدس جمهوری اسلامی دستاوردهای خوبی را به دست آورده است و در واقع یکی از شاه‌کارهای نظام در بحث مبارزه با مواد مخدر محسوب می‌شود.«
و اما «شاه‌کار» نظام در بحث مبارزه با موارد مخدر در حالی است کهآمارها از حدود ۴۵ درصد مصرف کنندگان مواد مخدر که زیر ۲۹ سال دارند و حدود۳۰ درصد که بین۳۰ تا ۳۹ سال سن دارند، خبر می‌دهد.
در این بین باید به آمار زنان معتاد در ایران نیز اشاره کرد که به گفته صرامی، مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با موادمخدر شیوع مصرف مواد مخدر و نیز قرص های روانگردان در میان زنان ۹ درصد و در بین مردان ۹۱ درصد است.
در رابطه با اعتیاد زنان در ایران همچنین نسرین اکبری، استاد دانشگاه و متخصص امور رفتاری در خصوص وضعیت اعتیاد در کشور بیان کرده است: «متاسفانه طی سال‌های اخیر شاهد افزایش آمار اعتیاد در کشور و به ویژه در میان جوانان بوده ایم و دردناک تر این است که بگوییم در ده سال گذشته شمار زنان آلوده به اعتیاد به طور میانگین چهار برابر افزایش یافته است.»
افزایش آمار زنان معتاد و از سوی دیگر کاهش سن اعتیاد در ایران در حالی از سوی برخی از مسوولان اعلام می‌شود که در واقع هیچ آمار دقیقی از شمار معتادان در ایران وجود ندارد و گفته های مسولان در این رابطه بسیار ضد و نقیضاست، به طوری که مسوولان وزرات بهداشت جمعیت معتاد در ایران را حدود ده میلیون نفر تخمین می‌زنند اما ریس ستاد مبارزه با مواد مخدر کل کشور این رقم را به سه میلیون نفر کاهش داده است.
فقدان آمار دقیق و مشخص در این رابطه انتقاد بسیاری از کارشناسان آسیب های اجتماعی را در پی داشته است، به طوری که در همین رابطه حمیدرضا جلایی پور، جامعه شناس در همان مناظره در مورد راه های مبارزه با مواد مخدر پخش شده بود، گفت: « چطور می‌شود که بیماری فشار خون را می‌توان اندازه‌گیری کرد اما آمار معتادان را نتوانسته‌اید اندازه بگیرید؟ من با گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران می‌توانم در عرض یک ماه با اختلاف پنجاه هزار نفر آمار معتادان را به دست بیاورم.»
جلایی پور همچنین با اعلام اینکه شش علت برای رشد فزاینده اعتیاد در ایران وجود دارد، اظهار داشت: «اما من تنها یک علت موثر در رشد اعتیاد را در ایران می‌شناسم و آن این است که بزرگترین، نافذترین و پرمنبع‌ترین نهاد و سازمان‌ها در ایران برای مبارزه با اعتیاد نهادهای حاکمیتی هستند اما متاسفانه این نهادها از جمله صداوسیما با مانیتور و صفحه کنترل آسیب‌های اجتماعی کار نمی‌کند.»
انتقاد های این جامعه شناس اما با مخالفت معاون کاهش تقاضا و مشارکت مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر همراه بود. چرا که وی در پاسخ به این انتقادها با اعلام اینکه ابتکار عمل کاهش عرضه موادمخدر در اختیار ما نیست، گفت: « این کار بسیار‌بسیار پرهزینه است. کنترل و حتی مدیریت چرخه تولید و توزیع موادمخدر نیز در اختیار ما نیست. ما در همسایگی کشور افغانستان قرار داریم که سالانه بیش از هشتاد درصد تریاک جهان در آن کشور تولید می‌شود و ما هیچ قدرت نفوذی برای کاهش میزان تولید نداریم.»
گفته‌های معاون کاهش تقاضا و مشارکت مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر و همچنین رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر در این برنامه در حالی‌ست که طبق آمار و اطلاعات موجود در این باره ایران همیشه صورت مساله را پاک کرده است و تنها به زندانی کردن و حذف فیزیکی افراد مرتبط با این معضل اجتماعی پرداخته است.
در همین رابطه نعمت احمدی نیز در مصاحبه با روزنامه بهار گفته بود:« احتمالا مسوولان فکر می‌کنند که در حال مبارزه هستند و مبارزه‌هایشان هم درست است ولی واقعیت این است که برنامه درستی در مورد این افراد وجود ندارد. چرا که با این طریقه مبارزه تنها در فهرست اول خاورمیانه در اعدام قرار گرفته ایم.»
طبق پنجمین گزارش سالانه سازمان حقوق بشر ایران در سال ۲۰۱۲، حداقل ۷۶ درصد اعدام‌های انجام شده در ایران به جرایم قاچاق مواد مخدر مرتبط بوده‌اند.
این در حالی‌ست که در شهریورماه سال جاری در همین رابطه جمعی از خانواده محکومان به اعدام به اتهام قاچاق مواد مخدر با تجمع در برابر مجلس خواستار تعیین مجازات جایگزین بودند اما در عمل تا به امروز هیچ تغییر و بازنگری در این مورد انجام نشده است.
در قسمت پرسش و پاسخ مناظره شبکه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی همچنین به عوامل بالا رفتن رشد معتادان در ایران اشاره شد.
در این رابطه نیز حمیدرضا جلایی‌پور، جامعه‌شناس در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه اگر فقط فقر و بیکاری عامل گسترش اعتیاد است چرا در بین پولداران اعتیاد نیز رشد داشته است گفت: «رشد فزاینده اعتیاد را با فقر نمی‌توان توضیح داد. اینکه گفته می‌شود فقیر‌ها راه خوشی ندارند و اعتیاد را به عنوان یک خوشی ارزان‌قیمت استفاده می‌کنند، اینطور نیست. چرا که اگر اینطور باشد بنگلادش باید یک کشور پر از معتاد باشد.»
این در حالی است که چندی پیش مجله اکونومیست، در گزارشی پیرامون بحران اعتیاد در ایران، مجاورت با افغانستان و ممنوعیت رسمی مصرف الکل در این کشور را نیز از جمله علل اصلی شیوع اعتیاد در ایران دانسته بود.
اقداماتی مانند اعدام‌های بی‌شمار قاچاقچیان مواد مخدر، حبس‌های طولانی مدت برای افراد معتاد، برگزاری مناظره‌های مختلف در این رابطه، اعلام آمار و ارقام‌های مختلف از سوی مسوولان و بسیاری از قدم‌های دیگری که جمهوری اسلامی در ظاهر برای کاهش و برچیده شدن این معضل برداشته، هیچ کدام به بهبود وضعیت کمک نکرده است چرا که در این رابطه مردم به عملکرد دولت در مبارزه با مواد مخدر بی‌اعتماد هستند و شاید تا زمانی که دولت قدمی برای رفع این بی اعتمادی بر ندارد، عملا بهبودی در این شرایط ایجاد نشود.
نامشخص بودن سرنوشت مواد مخدری که از سوی دولت کشف می‌شود، اعدام‌های بی وقفه‌ای که در بیشتر موارد دامن افراد خرده پا در این جریان را می‌گیرد و عوامل دیگر، همگی از علل بی‌اعتمادی مردم به دولت است که تا زمانی که دولت بخواهد صورت مسئله را با اعدام پاک کند و از سرنوشت مواد مخدر کشف شده صحبتی نکند، مسلما پابرجا خواهد ماند.
