شنبه، فروردین ۱۶، ۱۳۹۳

پرونده سانسور: از سر بریده در مکزیک تا بهانه‌های دولتی در اسلواکی



اساسا دو نوع حذف در رسانه وجود دارد: سانسور و خودسانسوری. سانسور زمانی اتفاق می‌افتد که احزاب دولتی، سیاسی، مذهبی یا خصوصی از رسیدن اطلاعات به شهروندان سرباز می‌زنند. در بخش دوم گزارش خودنویس به‌صورت موردی نحوه برخورد دو نهاد قدرت (یکی بر راس و دیگری در سایه) در دو کشور متفاوت بررسی می‌شود.

خودسانسوری از سوی ژورنالیست‌ها هنگامی رخ می‌دهد که آنان از عواقب انتشار اطلاعاتی خاص از سوی خودشان هراس داشته باشند. آنان به وجود آمدن مشکل برای خودشان یا خانواده‌شان ویا تعقیب قضایی یا عواقب اقتصادی‌ای هستند که ممکن است برایشان اتفاق بیفتد.
خودسانسوری در مکزیک
رسانه‌های سنتی در مکزیک به دلیل ترس از امنیت خبرنگاران شان بسیاری از اخبار مربوط به جرم و جنایت را منتشر نمی‌کنند. به دلیل این خودسانسوری، وبلاگ‌هایی برای آگاهی‌بخشی به ژورنالیست‌ها ایجاد شده تا آنان را نسبت به خطرات شرایطی خاص مصون نگه دارند. مثلا Nuevo Laredo en vivo وبلاگی است که توسط عده‌ای ژورنالیست آنلاین راه‌اندازی شده و اطلاعاتی را با اسم مستعار در مورد حملات احتمالی در سطح شهر مخابره می‌کند. البته همین ژورنالیست‌های آنلاین خود مورد حملاتی قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۱۲، سر La Nena de Laredo یکی از مدیران وبلاگ توسط مافیای مواد مخدر بریده شد و به همراه جسد، پیغامی که ظاهرن مدیر سربریده نوشته بود، پیدا شد. در متن این نامه خطاب به نشریه‌ای که در آن کار می‌کرده است آمده:
«من La Nena de Laredo هستم و به دلیل گزارش‌های خودم و شما گیر افتادم... برای آنان که نمی‌خواهند باور کنند، این [قتل] به این دلیل برای من اتفاق افتاد که من به سدنا (ارتش) و مارینا (نیروی دریایی) [برای محافظت از من] اعتماد کرده بودم.... از توجه شما ممنونم.» (CNN)
قتل وبلاگ‌نویس Neuvo Laredo live موجب وحشت جامعه‌ی ژورنالیستی شد و این وحشت زمانی به اوج خود رسید که کمی بعد، مدیر دیگر این وبلاگ نیز به قتل رسید.
ژورنالیست‌ها در مکزیک با نوشتن هر نوع گزارشی در مورد مافیای مواد و جرایم سازمان‌ یافته، زندگی خود و خانواده‌شان را به خطر می‌اندازند. رسانه‌های محلی محدودی به جریان مرگ این دو وبلاگ‌نویس پرداختند و تنها سه روزنامه‌ی قابل اعتماد توانستند مورد را به طور کامل مورد بررسی قرار دهند.

خودسانسوری در اسلواکی
در اسلواکی، آزادی بیان توسط قانون اساسی تضمین شده است. قانون اساسی، حق آزادانه‌ی دسترسی به اطلاعات و ابراز عقیده با استفاده از کلمات، چاپ، تصویر یا اشکال دیگر را به رسمیت شناخته و سانسور را غیرقانونی می‌داند. با این حال، در مواردی که در آن آزادی دیگران نقض شود یا بهانه‌هایی از جمله امنیت ملی، نظم عمومی یا سلامت عمومی، آزادی بیان توسط قانون محدود می‌شود.
اسلواکی مانند بسیاری دیگر از کشورها قربانی خودسانسوری است. کارتون بالا یک مورد خاص است. خوک که ردایی به تن دارد در حالی که مدرکی را به مرد جوانی می‌دهد که در حال تغییر شکل به یک خوک می‌باشد، می‌گوید: «شما دکترای وکالت می‌گیرید... بهترین راه برای چاپیدن این کشور.»
این کارتون که در سال ۲۰۱۳ توسط Martin “Shooty” Šútovec برای پرتال آنلاین SME کشیده شد، موجب خشم کانون وکلای اسلواکی گردید. رییس کانون وکلا از او خواست که دست به خودسانسوری بزند و وی را متهم به «مخالفت» غضبناک با اهالی رسانه کرد. این کانون در بیانیه‌ای نوشت: «خیانت در امانت عمومی یعنی نادیده گرفتن اصول بنیادین جامعه‌ی دموکراتیک و علی‌الخصوص آزادی‌های شهروندی.»
کانون وکلا هم‌چنین خواستار عذرخواهی عوامل انتشار کارتون شد. سردبیر اجرایی SME از عذرخواهی سرباز زد و با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که دلیلی برای عذرخواهی وجود ندارد: «این کارتون نمی‌تواند از وکلا سلب اعتبار کند. آنان خودشان این کار را مصمم‌تر انجام می‌دهند.»

بیژن صباغ