آثار ۳۶ سال غارتگری (شکارچی و فعال اقتصادی در خدمت حیات‌وحش ایران)

"جمهوری اسلامی باید سرنگون شود"

این شکارچی و فعال اقتصادی را شاید کمتر کسی در عرصه محیط‌زیست می‌شناخت. تا این که در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) موسسه‌ای غیرتجاری در زمینه حیات‌وحش تاسیس شد و نام او به عنوان یکی از بنیانگذاران آن موسسه به تدریج به گوش علاقمندان و فعالان حفاظت از طبیعت رسید. او که در وب‌سایت موسسه حیات‌وحش میراث پارسیان «عضو فعال در عرصه‌های محیط‌زیست و میراث فرهنگی» معرفی شده امروزه دیگر نامی آشناست...

مراد طاهباز هم در حوزه‌های مختلف کسب‌وکار در نقاط مختلف جغرافیایی فعال بوده و هم در دانشگاه‌های معتبر آمریکا و گردهمایی‌های شکارچیان درباره محیط‌زیست و حیات‌وحش ایران سخنرانی کرده است، بدین‌ترتیب نه تنها در «انتقال دانش» تلاش می‌کند که در معرفی میراث طبیعی ایرانیان به غیرایرانیان نیز سهیم است. 
 
کمی از گذشته دور
مراد طاهباز حدود ۶۰ سال دارد. پدرش قاسم طاهباز، هم بنیانگذار مجله کیهان فرهنگی بود و هم نماینده مردم شمیرانات در دوره بیستممجلس شورای ملی. بر اساس صورتجلسه مذاکرات دوره شانزدهم مجلس در سال ۱۳۲۹ به قاسم طاهباز ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمربع زمین در خوزستان واگذار شد. مروری بر شرح جلسات مجلس نشان می‌دهد قرار بود این «زمین‌های خالصه» (که به دولت تعلق داشته) بین فقرا تقسیم شود. همچنین نام آقای قاسم طاهباز در لیست سهامداران کیهان لندن منتشر شده است. مادر او (مادربزرگ مراد طاهباز)، بهجت اتحادیه دختر حاج رحیم اتحادیه تبریزی، صراف مشهور است. اگر پیش‌تر ارتباط فامیلی اتحادیه با خانواده پرنفوذ فرمانفرما (فیروز/فرمانفرمائیان) سبب شهرت بود، در سال‌های اخیر این شهرت به خاطر باغی است که سریال دایی‌جان ناپلئون در آن فیلمبرداری شده و این روزها در شرف نابودی است. 

بر پایه گزارش فوربس (Forbes)، مراد طاهباز لیسانس خود را در رشته فلسفه و هنرهای زیبا از دانشگاه کُلگیت (Colgate University) در آمریکا دریافت کرد و در کلاس‌های موسسه‌ معماری و مطالعات شهرسازی در شهر نیویورک حضور داشت. به نوشته وب‌سایت دانشگاه یو‌سی‌ال‌ای (UCLA) او مدرک فوق لیسانس خود را در رشته مدیریت کسب و کار (Master of Business and Administration) از دانشگاه کلمبیا در سال ۱۹۸۳ اخذ کرد. 

کسب‌وکاری گسترده

فعالیت‌های تجاری و اقتصادی آقای طاهباز گسترده و گوناگون است.  ایر متد (Air Method) شرکتی است که خدمات درمانی و هوایی به بیماران ارائه می‌کند و در ۴۸ ایالت آمریکا بیش از ۳۰۰ پایگاه دارد. آقای طاهباز از بنیانگذاران این شرکت است که از سال ۱۹۹۴ به عنوان عضو هیات مدیره آن نیز شناخته می‌شود. 

او در سالی که فوق‌ لیسانس خود را دریافت کرد به شرکت آمریکاز پارتنرز (Americas Partners) پیوست. یکی از دلایل شهرت این موسسه خصوصی، ساخت‌وسازی به وسعت سه میلیون فوت مربع (بیش از ۲۷۸ هزار مترمربع) در منطقه منهتن نیویورک است که عبارتند از؛ ساختمان کراون (Crown Building)، برج ۷۰ طبقه «چهل وال استریت» و برج ۵۰ طبقه اداری آمریکاز (Americas Tower). این برج مقر اصلی بزرگترین بانک اسرائیل یعنی هپولیم (Hapoalim) در آمریکاست.  

بیزنس وایر (Business Wire) در گزارشی که ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۳ منتشر کرده ضمن اشاره به حضور آقای طاهباز به عنوان شریک تجاری شرکت آمریکاز تاور پارتنرز (Americas Tower Partners) نوشته است که این شرکت مشغول ایجاد و توسعه شهری تفریحی است به نام آکورا؛ پروژه‌ای توریستی واقع در شهر ایلات در اسرائیل که ۳۷۵ میلیون دلار آن از سوی دولت اسرائیل تامین شده و ۱۰۰ میلیون دلار دیگر را  اقامتگاه تفریحی و باشگاه آربل (Mt. Arbel Resort & Residence Club) تقبل کرده است. وب‌سایت آمریکاز پارتنرز درباره این شهر تفریحی کلیاتی ذکر کرده است. مجموعه توریستی-تفریحی «اسرائیل کنار دریا» (Israel by the Sea) پروژه دیگری است که این شرکت در توسعه آن مشارکت داشته است. وب سایت این مجموعه تفریحی از آقای طاهباز و شرکای او به عنوان کسانی که سابقه ایجاد فضاهای تجاری در نیویورک به ارزش یک میلیارد دلار داشته‌اند نام برده است. 

امپایر ریزورت (Empire Resort)  نیز نام آقای طاهباز را به عنوان رییس و مدیر بر پیشانی خود داشته است. این شرکت مالک و گرداننده مجموعه‌ای ۹۰ هکتاری شامل میدان اسب‌سواری (harness racing)، یک هزار دستگاه جک‌پات و قمارخانه است. این مجموعه، مونته‌چِللو (Monticello) نام دارد که در فاصله ۱۴۰ کیلومتری شهر نیویورک واقع شده است. امپایر ریزورت به همراه چند شرکت دیگر در ۲۰ آوریل ۲۰۰۴ اعلام کردند که تفاهم‌نامه‌ای برای ایجاد قمارخانه در عرصه‌ای به وسعت ۳۰ ایکر (بیش از ۱۲۰ هزار مترمربع) در همسایگی مجموعه مونته‌چللو امضا شد. ایمپایر ریزوت، شریک سرخ‌پوستان کایوگا (Cayuga) در مدیریت و توسعه این پروژه بود. آن زمان تخمین زده شد که این پروژه ۵۰۰ میلیون دلاری ۱۵۰۰ کارگر ساختمانی نیاز داشته باشد. 

میراثی به نام حیات‌وحش

موسسه حیات‌وحش میراث پارسیان با سرمایه یک میلیون تومان در حالی تشکیل شد که اکثر بنیانگذاران آن را شکارچیان یا فعالان توریسم شکار تشکیل می‌دادند. این موسسه خواهری آمریکایی دارد به نام موسسه حیات‌وحش پارسیان. آقای طاهباز از بنیانگذاران هر دو موسسه (ایرانی و آمریکایی) است. حیات‌وحش میراث پارسیان به تدریج با فعالیت‌های متنوع آموزشی، مطالعاتی و حفاظتی خیلی زود جای خود را در میان جامعه محیط‌زیست کشور باز کرد.

برگزاری سمپوزیمی در لندن با عنوان «میراث طبیعی ایران: سمپوزیومی راهگشا برای ایجاد دگرگونی قابل ارزیابی» در ۱۸ و ۱۹ ژانویه ۲۰۱۴ یکی از فعالیت‌های قابل توجه آن موسسه بوده است. سمپوزیم با همکاری بنیاد میراث ایران  (Iran Heritage Foundation) برگزار شد و آقای طاهباز نیز در کنار کارشناسانی از ایران و سایر نقاط جهان در آن به سخنرانی پرداخت. وحید علاقبند رئیس هیات امنای بنیاد میراث ایران است. نام او زمانی رسانه‌ای شد که دولت آمریکا در سال ۲۰۱۰ اعلام کرد با وجود تحریم‌ها علیه ایران شرکت او به نام بالی‌‌گروپ سه فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ به ایران ارسال کرده است. بالی‌‌گروپ در نهایت موافقت کرد ۲ میلیون دلار به عنوان جریمه جزایی، ۱۵ میلیون دلار به عنوان جریمه مدنی پرداخت و پنج سال فعالیتش را معلق کند. در سال ۲۰۱۳ رویترز نوشت که به دلیل تحریم‌ها علیه ایران، ورشکستگی یک شرکت فولادسازی آمریکایی به علاوه سایر مشکلات، بالی‌گروپ وادار شده مدیریت و اداره خود را به شرکتی دیگر واگذار کند. 

از دیگر اقدامات موسسه حیات‌وحش میراث پارسیان، فراهم آوردن امکان سفر گروهی ۱۳ نفره از دانشگاهیان و کارشناسان همکار آن موسسه به آمریکا بود. دلیل این سفر که در ماه مارس ۲۰۱۲ صورت گرفت، «انتقال دانش و تجربه» به ایرانیان عنوان شد و برگزار کننده آن شورای ملی پژوهش آمریکا و سازمان جهانی آموزش بودند. 

از جمله فعالیت‌های موفق آن موسسه، جذب کمک‌های مالی و مردمی بوده است. در گزارشی که این موسسه تحت عنوان دستاوردها و فعالیت‌های خود منتشر کرده، مبلغ ۴۹۱ میلیون تومان با فروش آثار پرویز تناولی به دست آورده است. این موسسه در خبرنامه شماره هشت خود (پاییز و زمستان ۹۲) از شرکت‌های پوپر، پرینتر، پریست، مجتمع عمرانی ایران‌شهر و شرکت کیسون به عنوان حامیان مالی‌اش نام برده است. شرکت کیسون به گفته مدیرعامل آن،‌ محمدرضا انصاری، یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در بخش مطالعه و اجرای صنعت سد و نیروگاه‌سازی است. نام شرکت کیسون برای دوستداران محیط‌زیست یادآور خبر سبزپرس در مهرماه ۱۳۹۲ است. این خبرگزاری مستقل محیط‌ِ زیست نوشت، منابع آگاه از احتمال واگذاری ۲ هزار هكتار از اراضی واقع در شهرستانك در منطقه البرز مركزی جنوبی به شركت كیسون خبر داده‌اند. «یك منبع آگاه به سبزپرس گفت چندی قبل شركت كیسون درخواست دو هزار هكتار از اراضی البرز مركزی را به سازمان محیط‌زیست ارائه كرده بود كه یک‌هزار هكتار آن در زون حفاظتی منطقه حفاظت شده البرز مركزی جنوبی واقع شده و هزار هكتار دیگر در اراضی منابع طبیعی و دیگر اراضی ملی منطقه قرار گرفته‌است تا در این محدوده اقدام به انجام یك سری فعالیت های توریستی كنند.»!

از دیگر اقدامات چشمگیر موسسه حیات‌وحش میراث پارسیان کمک به پروژه حفاظت از یوزآسیایی و زیستگاه‌های آن است که توسط هومن جوکار مدیریت می‌شود (آقای جوکار همچنین نایب رییس هیات مدیره حیات‌وحش میراث پارسیان است). این موسسه معتهد شده به فاز دوم پروژه یوز مبلغ صد هزار دلار به صورت نقدی و غیر نقدی کمک کند. 
نام این موسسه (وخواهر آمریکایی‌اش) در کنار آگهی فروش پروانه قوچ لارستان به مبلغ پایه یک صد هزار دلار برای نخستین بار در ایران وایر منتشر شد. تلاش برای فروش پروانه شکار این جانوران آسیب‌پذیر (Vulnerable) در حالی انجام می‌شد که در اساسنامه و وب‌سایت این موسسه توضیحی درباره فعالیت در زمینه توریسم شکار یا همکاری در فروش پروانه شکار جانوران در خطر انقراض و آسیب‌پذیر وجود نداشت (شرح این ماجرا در سه گزارش جداگانه در ایران‌وایر پیش‌تر منتشر شده است).

شکارچیِ خطیب 

شکار از دیگر فعالیت‌های آقای طاهباز است. به عنوان مثال، او ۱۴ تا ۱۹ مارس ۲۰۰۵ را در دو منطقه واناکا (Wanaka) و کاردرونا (Cardrona) در ساوث‌ایلند نیوزلند به شکار گذرانده است. وب‌سایت گزارش شکار (Hunting Report) نوشته که آقای طاهباز به دنبال دو راس مرال، گوزن زرد، تار هیمالیایی و شاموا  بوده است. 

سخنرانی برای شکارچیان از دیگر مشغله‌های اوست. در سال ۲۰۱۱ در سمیناری با عنوان «شکار در ایران؛ افسانه، واقعیت و عواقب» که در لاس‌وگاس برگزار شد به عنوان «شهروند سابق ایران» به همراه دیوید لیلین شرکت کرد و عضو پنل این سمینار بود (دیوید لیلین، شکارچی و فعال صنعت توریسم شکار است که پیش از انقلاب یک دوره ۱۵ ساله در ایران زندگی کرده است. او که به تازگی به ایران سفر می‌کند از سوی رسانه‌های وطنی به عنوان کارشناس تالاب‌ها و کارشناس منابع آب معرفی می‌شود).

آقای طاهباز در شصتمین مجمع عمومی کانون بین‌المللی شکار و حفاظت از حیات وحش (CIC) که از تاریخ ۲۶ تا ۳۰ آوریل ۲۰۱۳ در شهرهای پراگ، براتیسلاوا و بوداپست برگزار شد حضور داشته و در روز نخست عضو پنلی بود که درباره «شکار: میراث انسان» بحث می‌کردند.

سخنرانی در مجامع دانشگاهی را می‌توان از دیگر فعالیت‌های آقای طاهباز دانست، فعالیتی که در راستای «انتقال دانش» می‌تواند مثمر ثمر باشد. نه در فضای آنلاین مدرک تحصیلی مرتبط با محیط‌زیست و حیات‌وحش از او منتشر شده و نه در سخنرانی‌هایش از او به عنوان دانش‌آموخته این رشته‌ها نام برده می‌شود. با این حال او در دانشگاه‌های معتبر آمریکا به عنوان یکی از بنیانگذاران هر دو موسسه حیات‌وحش پارسیان (ایران و آمریکا) سخنرانی کرده است. او در دانشگاه یو‌سی‌ال‌ای (UCLA) روزهای ۲۵ و ۲۶ ژانویه امسال به دو زبان فارسی (با عنوان مروری بر شرایط محیط‌زیست ایران) و انگلیسی (با عنوان محیط‌زیست ایران، چالش‌ها و فرصت‌ها) سخنرانی داشته است . آقای طاهباز همچنین، چهارم آوریل ۲۰۱۴ نیز در دانشگاه ییل (Yale University) درباره «حیات‌وحش ایران، چالش‌ها و تهدید‌ها» به ایراد سخنرانی پرداخته است. 

مرور بخشی از فعالیت‌های کسب‌وکار آقای طاهباز نشان می‌دهد در اجرای پروژه‌های بزرگی نقش داشته است. اینک باید دید موسسه‌های ایرانی و آمریکایی که بنیاد گذاشته و نیز همکاران شکارچی و کارشناس او تا چه اندازه می‌توانند به حفظ حیات‌وحش و زیست‌بوم‌های شکننده ایران یاری برسانند و طبیعت کشور را از نابودی برهانند.